Bijzondere planteigenschappen – Terra Librata
Herfststijlloos
Dit bijzondere plantje met z’n dappere bloemetjes heeft een bijzonder plekje in ons hart. Bij Oma van Oosterhout (geboren op 25-1-1906) stond het bekend als de ‘naakte madam’, omdat er in de herfst opeens een bloem gaat groeien uit de knol diep in de grond, zonder dat er groene blaadjes aanwezig zijn. De plant is behoorlijk giftig en best zeldzaam.
Duizendblad
Duizendblad is een kunstwerkje op zich. De bloemetjes zijn heel fijn, de blaadjes ook. Het sap kan je huid irriteren, maar je kunt er ook huidaandoeningen en -verwondingen mee behandelen. Ook helpt duizendblad tegen kramp en ontstekingen.
Veldzuring
De naam veldzuring verklapt al iets over de smaak: lekker zuur, bijvoorbeeld voor in de soep. Teveel veldzuring is niet goed (je wordt dan misselijk), gebruik het dus matig. Het blad werkt tegen huidaandoeningen, ontstekingen in mond en keel. Veldzuring wordt ook gebruikt voor voorjaarskuren.
Grote Pimpernel
De stoffen in de grote pimpernel hebben een samentrekkende werking op wondranden. Je kunt de plant daarom gebruiken bij verwondingen, maar je kunt er ook thee van trekken tegen hevige ongesteldheid. In de homeopathie wordt deze plant gebruikt bij stuwingen in de aderen.
Mariadistel
Boeren zien in het algemeen distels niet graag in de wei staan, omdat ze zich lastig laten beteugelen. De zaden bevatten stoffen tegen leverbeschadigingen. De plant kan gebruikt worden om de galwerking te stimuleren en krampen te stillen.
Blauwe Knoop
De blauwe knoop is zeldzaam, hij staat op de Rode Lijst en mag dus niet zomaar geplukt worden. Vroeger werd er thee getrokken van deze plant, die je kon drinken om vastzittend slijm bij hoest op te lossen. Het is ook licht vochtafdrijvend en daardoor bloedreinigend. In de homeopathie wordt het gebruikt bij huidaandoeningen.
Hazenpootje
De bloemen van het hazenpootje doen zijn naam eer aan: net als wilgenkatjes zien ze er zacht en aaibaar uit. Vroeger werd de plant gebruikt tegen diarree.
Rode Klaver
Klavers zijn over het algemeen welkome planten in het grasland. Bij de wortels leven wortelknolbacteriën, die samenwerken met de klaver en op die manier stikstof uit de lucht vastleggen als opneembare stikstof in de grond. Een natuurlijke vervanger van kunstmest dus. Vroeger werd klaverthee gebruikt tegen hoest.
Grote Tijm
De grote tijm is een mooie plant die op de Rode Lijst staat. Hij werd gebruikt tegen maag- en darmaandoeningen en heel lang geleden tegen slangenbeten en schorpioenensteken.
Echte Tijm
Echte tijm wordt vaak aangeplant in de tuinen van mensen, omdat de blaadjes lekker smaken in vele gerechten, maar ook omdat de plant zo mooi bloeit. De geneeskrachtige werking is slijmoplossend, krampverminderend bij (kink)hoest en ontstekingsremmend voor de maag. De olie werkt ontsmettend in mondwater en zalf.
Wilde Marjolein
Wilde marjolein is een beschermde plant. De fijngewreven blaadjes ruiken naar oregano. De plant werd gebruikt tegen spijsverteringsstoornissen en krampachtige (kink)hoest.
Vingerhoedskruid
De bloemen van vingerhoedskruid zien er prachtig uit. Ze hangen in een lange tros en wijzen allemaal naar dezelfde kant. De plant beïnvloedt de hartwerking en is daardoor erg giftig.
Look zonder look
Look zonder look geeft een sterke knoflookgeur af als je over de bladeren, zaden of wortels wrijft. Zijn fijngesneden bladeren smaken goed in salades. De plant is echter geen familie van de (knof)look, vandaar ook de bijzondere naam. In de kruidengeneeskunde werd deze plant gebruikt tegen slijmvliesontstekingen van de luchtwegen en als geneesmiddel tegen wormen. Look zonder look is de waardplant van de rups van het ‘oranjetipje’, een prachtige vlinder. Ook zijn familielid het ‘klein geaderd witje’ is van deze plant afhankelijk.
Herderstasje
Deze plant heeft zijn naam te danken aan zijn hartvormige vruchtjes waar de zaadjes in zitten, alsof ze in een tasje zitten. Dit zie je ook bij tuinkers, als het wat ouder is. Het wordt in de kruidengeneeskunde gebruikt om zijn bloedstelpende werking. Thee, getrokken van herderstasjes, staat bekend om zijn bloeddruk-regulerende werking.
Koriander
Koriander staat bekend om zijn bijzondere geur. De plant is afkomstig uit West-Azië, in Nederland wordt hij geteeld als keukenkruid. Vroeger werden alleen de zaden gebruikt (duizelzaad), tegenwoordig ook het blad. Koriander is eetlustopwekkend, krampstillend, spijsvertering bevorderend en lekker voor de meesten van ons. Ongeveer 20% van de mensen proeft een zeepsmaak bij het eten van koriander.
Daslook
Daslook heeft een sterke geur, die lijkt op die van zijn neef de knoflook. Het plantje is beschermd. Daslook is goed voor de spijsvertering, kan helpen om aderverkalking en hoge bloeddruk te voorkomen en het wordt toegepast bij huidaandoeningen.
Vogelmuur
Vogelmuur heeft kleine bloemetjes, die het hele jaar kunnen bloeien. Je kunt deze plant eten, hij smaakt zacht en nootachtig en bevat veel mineralen en vitamine C. Vroeger werd vogelmuur gebruikt tegen reuma, artritis en pijnlijke armen en benen.
Madeliefje
Wie kent niet het madeliefje, waar je als kind kettingen mee kon maken voor in je haar of om je nek, en waar je als puber mee kon bepalen of iemand verliefd op je was (hij houdt van me, hij houdt niet van me, …)? Jonge blaadjes van deze plant zijn lekker door de sla. Vroeger werden ze gebruikt tegen huidziekten en leveraandoeningen, in de homeopathie tegen verstuikingen, kneuzingen en eczeem.
Echte Kamille
Kamille staat bekend om zijn rustgevende werking. Kamillethee is zelfs tot in de supermarktschappen doorgedrongen en is ontstekingsremmend, krampstillend en wordt gebruikt tegen slijmvliesontstekingen en wonden.
Gewone Paardenbloem
Voor veel kinderen duurt het even voor ze in de gaten hebben dat de gele paardenbloemen dezelfde zijn als de blaasbollen die in één keer leeggeblazen moeten worden als je 100 jaar wilt worden. Ook de pinwortel is kenmerkend, omdat deze ondergronds de reservestoffen bewaart die ervoor zorgen dat de plant snel weer kan groeien als de omstandigheden gunstig zijn.
Vlasbekje
De gele kleur van het vlasbekje zorgt ervoor dat deze plant meteen opvalt als hij in bloei staat. Het is een echte hommelbloem, omdat de bloem eerst opengeduwd moet worden voordat het insect bij de nectar kan komen. Deze nectar is alleen beschikbaar voor hommels met een lange tong. Het vlasbekje is de waardplant van vele vlindersoorten, zoals het ‘vlasbekuiltje’ en de ‘vlasbekdwergspanner’.
Zevenblad
De bladeren bestaan onderaan de stengel uit zeven onderdelen, vandaar de naam. Hoger in de plant bestaat het blad vaak uit vijf onderdelen. Zevenblad kan zich ondergronds snel vermeerderen via kruipende uitlopers, vandaar ook wel de bijnaam ‘tuinmansverdriet’.
Speenkruid
De knollen van speenkruid hebben, met wat fantasie, de vorm van een speen. Maar de naam speenkruid kan ook afkomstig zijn door de toepassing tegen aambeien (‘speen’). In de bladoksels van oudere planten zitten kleine broedbolletjes, waarvan het sap vroeger tegen wratten werd ingezet.
Bronnen: Wikipedia (februari 2021); Heilzame planten (ANWB Natuurwijzer, 2006)